نامه رئیس‌جمهور ترامپ به رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، شامل یک ضرب‌الاجل دوماهه برای دستیابی به توافق جدید هسته‌ای بوده است، به گفته یک مقام آمریکایی و دو منبع مطلع که این نامه را دیده‌اند.
چرا این موضوع مهم است؟
مشخص نیست که این مهلت دوماهه از زمان ارسال نامه آغاز می‌شود یا از زمانی که مذاکرات شروع شود. اما اگر ایران این پیشنهاد را رد کند و وارد مذاکره نشود، احتمال اقدام نظامی آمریکا یا اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران به‌شدت افزایش خواهد یافت.
تصویر کلی
برنامه هسته‌ای ایران در چهار سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته و این کشور بیش از هر زمان دیگری به تولید سلاح هسته‌ای نزدیک شده است.
- بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران، در صورت رسیدن به سطح ۹۰ درصد، برای ساخت شش بمب هسته‌ای کافی است.
- ایران بارها تأکید کرده که به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.
مروری بر ماجرا
دو هفته پیش، ترامپ در مصاحبه‌ای با ماریا بارتیرومو از شبکه فاکس نیوز، فاش کرد که نامه‌ای به رهبر جمهوری اسلامی ارسال کرده و پیشنهاد مذاکرات مستقیم داده است.
- یک روز بعد، ترامپ گفت: “ما در لحظات پایانی با ایران هستیم. نمی‌توانیم اجازه دهیم آن‌ها به سلاح هسته‌ای دست پیدا کنند. به‌زودی اتفاقی رخ خواهد داد. من ترجیح می‌دهم توافق صلح‌آمیزی داشته باشیم تا گزینه دیگر، اما گزینه دیگر هم این مشکل را حل خواهد کرد.”
- این نامه چند روز پیش از طریق استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ، به محمد بن زاید، رئیس امارات متحده عربی، در دیداری در ابوظبی تحویل داده شد.
- یک روز بعد، انور قرقاش، نماینده امارات، این نامه را به عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، تحویل داد.
پشت پرده ماجرا
به گفته منابع مطلع، لحن نامه ترامپ سخت‌گیرانه بوده است. از یک سو، پیشنهاد مذاکره برای توافق جدید هسته‌ای ارائه شده و از سوی دیگر، هشدار داده شده که اگر ایران این پیشنهاد را رد کند و به برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد، با پیامدهای شدیدی مواجه خواهد شد.
- ترامپ در این نامه تأکید کرده که نمی‌خواهد مذاکرات بی‌پایان و طولانی باشد و به مهلت دوماهه برای دستیابی به توافق اشاره کرده است.
- پیش از ارسال این نامه به ایران، کاخ سفید متحدان کلیدی آمریکا از جمله اسرائیل، عربستان سعودی و امارات را در جریان محتوای آن قرار داده است.
- کاخ سفید از اظهار نظر درباره این موضوع خودداری کرده و نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز پاسخی نداده است.
واکنش‌ها
-
علی خامنه‌ای هفته گذشته در واکنش به این نامه گفت که “این پیشنهاد فریبی بیش نیست و تنها برای القای این تصور است که ایران حاضر به مذاکره نیست.”
-
او تأکید کرد که از مذاکرات با آمریکا حمایت نمی‌کند، اما ساعاتی بعد، نمایندگی ایران در سازمان ملل بیانیه‌ای منتشر کرد که احتمال مذاکره درباره برنامه هسته‌ای را به‌طور کامل رد نکرد:
“اگر هدف مذاکرات، پرداختن به نگرانی‌های مربوط به احتمال نظامی شدن برنامه هسته‌ای ایران باشد، چنین گفتگوهایی قابل بررسی خواهد بود.”
اما در ادامه تأکید شد: “اگر هدف این مذاکرات، برچیدن برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران باشد، تا آمریکا بتواند ادعا کند که آنچه اوباما موفق به انجام آن نشد، اکنون تحقق یافته است، چنین مذاکراتی هرگز انجام نخواهد شد.”
آنچه باید زیر نظر داشت
- وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده که نامه ترامپ همچنان در حال بررسی است و پاسخ ایران در حال تدوین می‌باشد.
- ترامپ روز دوشنبه تهدید کرد که هرگونه حمله بیشتر حوثی‌های یمن را به عنوان اقدامی از سوی ایران تلقی خواهد کرد و به دولت ایران درباره پیامدهای شدید هشدار داد.
- ایران تأکید کرده که کنترلی بر حوثی‌ها ندارد.
- ترامپ روز چهارشنبه در شبکه اجتماعی Truth Social اعلام کرد که گزارش‌هایی مبنی بر کاهش حمایت نظامی ایران از حوثی‌ها وجود دارد، اما ایران همچنان مقدار زیادی تجهیزات ارسال می‌کند.
- مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، روز یکشنبه گفت که ایران باید “تمام عناصر برنامه هسته‌ای خود، از جمله موشک‌ها، تسلیحات و غنی‌سازی اورانیوم را کنار بگذارد، در غیر این صورت با مجموعه‌ای از پیامدهای دیگر مواجه خواهد شد.”
نتیجه‌گیری
با توجه به این تحولات، ایران در حال بررسی این نامه است و هنوز مشخص نیست که مذاکراتی آغاز خواهد شد یا خیر. اما در صورت رد این پیشنهاد، خطر افزایش تنش‌ها و احتمال درگیری نظامی به‌شدت افزایش می‌یابد.
