در آستانه دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده، مقامات بلندپایه آمریکایی بار دیگر بر گزینه دیپلماسی به‌عنوان تنها مسیر مطلوب واشینگتن برای حل بحران هسته‌ای تهران تأکید کرده‌اند. با این حال، مقام‌های آمریکایی هشدار داده‌اند که تحت هیچ توافقی، ایران مجاز به ادامه برنامه غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور نخواهد بود.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، در گفت‌وگویی با بری وایس، روزنامه‌نگار و مجری پادکست مطرح «آنستلی»، در شامگاه چهارشنبه سوم اردیبهشت، با اشاره به سیاست‌های دولت ترامپ در برابر تهران، تأکید کرد: «هیچ‌کس خواهان جنگ با ایران نیست. ما خواستار دستیابی به توافقی هستیم که به‌طور کامل جلوی رسیدن ایران به سلاح اتمی را بگیرد، اما اگر لازم باشد، همه گزینه‌ها روی میز باقی می‌ماند.»
او تصریح کرد که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، دونالد ترامپ، به‌صراحت اعلام کرده است که دستیابی ایران به جنگ‌افزار هسته‌ای خط قرمز قطعی واشینگتن است. با این حال، او ترجیح می‌دهد راهکارهای غیرنظامی و گفت‌وگو اولویت داشته باشند.
تنها مسیر مجاز: واردات برای برنامه غیرنظامی
روبیو با تأکید بر این‌که ایران در صورت پایبندی به استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای می‌تواند همانند سایر کشورها از واردات مواد هسته‌ای بهره ببرد، ادامه داد: «اگر برنامه شما صرفاً غیرنظامی است، نیازی به غنی‌سازی داخلی ندارید. این مسئله‌ای است که بارها توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کارشناسان نیز مطرح شده است.»
او هشدار داد که پافشاری تهران بر حفظ ظرفیت غنی‌سازی در داخل کشور، تردیدها درباره ماهیت صلح‌آمیز این برنامه را افزایش می‌دهد. «در جهان تنها یک کشور است که می‌گوید برنامه تسلیحاتی ندارد، اما همچنان غنی‌سازی اورانیوم انجام می‌دهد، و آن ایران است. این وضعیت نمی‌تواند ادامه یابد.»
واکنش ایران: غنی‌سازی قابل مذاکره نیست
در سوی مقابل، جمهوری اسلامی همچنان بر «حق غیرقابل مذاکره» خود برای غنی‌سازی تأکید می‌کند. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، که اخیراً در سفر به پکن به‌سر می‌برد، در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی گفته است: «ما برای اعتمادسازی آماده‌ایم، اما درباره اصل غنی‌سازی حاضر به گفت‌وگو نیستیم.»
او همچنین گزارش اخیر مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی درباره ایجاد حصار امنیتی در اطراف تأسیسات نطنز را بخشی از «پروپاگاندای اسرائیل و مخالفان مسیر دیپلماتیک» دانست.
تحرکات دیپلماتیک و سایه نظامی
در حالی که دور سوم گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا قرار است روز شنبه ششم اردیبهشت در مسقط، پایتخت عمان، برگزار شود، دو دور قبلی نیز در رم و همان‌جا صورت گرفته‌اند و مقام‌های دو طرف، به‌ویژه ایران، آن‌ها را «رو به جلو و سازنده» توصیف کرده‌اند.
ترامپ نیز در اظهارنظری نسبتاً مثبت گفته است که «گفت‌وگوهای خوبی با ایران داشته‌ایم»، اما به‌روشنی هشدار داده است که در صورت شکست مسیر دیپلماسی، ایالات متحده آماده استفاده از «گزینه‌های دیگر» خواهد بود. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران همچنان بر روی ۶۰ درصد باقی مانده؛ سطحی که با درجه نظامی ۹۰ درصد فاصله زیادی ندارد و همین امر، نگرانی‌های غرب را دوچندان کرده است.
تغییر معادلات و محدودیت‌های آینده
هم‌زمان با این تحولات، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور ایران، نیز به‌تازگی در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس نیوز تأکید کرده بود که ایران هیچ نیازی به غنی‌سازی بیش از ۳.۶۷ درصد ندارد و باید برنامه غنی‌سازی خود را به‌طور کامل متوقف کند. او سپس توضیح داد که منظورش امکان واردات اورانیوم برای مصارف پزشکی و تحقیقاتی است، نه غنی‌سازی داخلی.
وی گفت: «اگر ایران نگران دسترسی به مواد هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز است، ما سازوکارهایی داریم که این نیازها را بدون غنی‌سازی داخلی تأمین کنیم.»
در پایان، مارکو روبیو ابراز امیدواری کرد که جمهوری اسلامی با عقلانیت وارد گفت‌وگوها شود و اجازه ندهد فرصت نادر برای حل‌وفصل صلح‌آمیز این بحران از بین برود. او گفت: «ما تیمی توانمند از مذاکره‌کنندگان داریم که در تلاش برای رسیدن به یک راه‌حل واقعی هستند، اما این بستگی به نیت واقعی ایران دارد.»
