گزارش رسانه‌ای – ۱۹ فروردین ۱۴۰۴
پارلمان روسیه (دوما) روز دوشنبه، ۱۹ فروردین، معاهده جامع راهبردی همکاری سیاسی، نظامی و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد. این معاهده که در دی‌ماه سال گذشته توسط ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان در مسکو امضا شده بود، اکنون به مرحله اجرا نزدیک‌تر شده است.
معاهده‌ای بدون تعهد نظامی متقابل
به گفته آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه، این معاهده به معنای تشکیل اتحاد نظامی با ایران یا تعهد به حمایت نظامی در صورت جنگ نیست. رودنکو به نمایندگان دوما گفت: «در صورت حمله نظامی به یکی از دو کشور، طرف مقابل ملزم به کمک نظامی نیست. ما ترجیح می‌دهیم از چنین سناریوهایی اجتناب کنیم، زیرا پیامدهای فاجعه‌باری برای منطقه خواهند داشت.»
او در ادامه افزود: «در حال حاضر با میانجیگری عمان، مذاکراتی میان آمریکا و ایران در جریان است و ما امیدواریم نیازی به دخالت ما نباشد، اما در صورت لزوم آماده کمک در هر زمینه‌ای هستیم.»
همکاری امنیتی بدون تعهد دفاعی
بر اساس متن منتشر شده معاهده توسط خبرگزاری دولتی ایرنا، ایران و روسیه در برابر تهدیدات امنیتی مشترک همکاری خواهند کرد، اما هیچ‌گونه تعهدی مبنی بر کمک نظامی در صورت حمله به یکی از طرفین وجود ندارد. این معاهده برخلاف توافق سال گذشته روسیه و کره شمالی است که در آن حمله به یک طرف به‌منزله حمله به طرف دیگر تلقی می‌شود.
رئیس مجلس دوما، ویاچسلاو ولودین، تصویب این معاهده را گامی در راستای تقویت روابط راهبردی ایران و روسیه و هماهنگی بیشتر در عرصه بین‌المللی دانست.
بازتاب‌های بین‌المللی و هم‌زمانی با مذاکرات در عمان
این تحول هم‌زمان با آغاز دور تازه‌ای از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان صورت گرفته است؛ مذاکراتی که تهران آن را غیرمستقیم و واشینگتن مستقیم توصیف می‌کند. قرار است عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، روز شنبه در عمان دیدار کنند.
روسیه و چین نیز از آغاز این مذاکرات استقبال کرده و بر راه‌حل دیپلماتیک برای حل بحران هسته‌ای ایران تأکید کرده‌اند. امروز نمایندگان سه کشور ایران، روسیه و چین در مسکو نیز نشستی پیرامون برنامه هسته‌ای تهران برگزار کردند.
گسترش ائتلاف‌های غیرغربی
در پی حمله نظامی روسیه به اوکراین و تحریم‌های گسترده غرب، کرملین همکاری‌های خود با کشورهایی چون ایران، کره شمالی و چین را افزایش داده است. این کشورها همچنین از طریق سازمان‌های اقتصادی همچون بریکس و شانگهای تلاش دارند تا از فشار تحریم‌ها بکاهند و وابستگی به دلار را در معاملات بین‌المللی کاهش دهند.
در سه سال گذشته، همکاری‌های ایران و روسیه از جمله در حوزه نظامی افزایش یافته است. کشورهای غربی و اوکراین ایران را به ارسال پهپادهای انتحاری شاهد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین متهم کرده‌اند؛ ادعایی که تهران آن را رد نکرده اما بر استفاده صرفاً دفاعی از این تجهیزات تأکید کرده است.
نتیجه‌گیری
تصویب این معاهده راهبردی در پارلمان روسیه، نقطه عطفی در روابط تهران و مسکو به‌شمار می‌رود. اگرچه این توافق تعهدی برای دخالت نظامی ایجاد نمی‌کند، اما حاکی از نزدیکی راهبردی دو کشور در برابر فشارهای غرب و تحولات ژئوپولیتیکی منطقه‌ای است.
