تایپه، تایوان — نمایندگان چین، روسیه و جمهوری اسلامی روز جمعه خواستار پایان دادن به تحریم‌های آمریکا علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور و ازسرگیری مذاکرات چندجانبه در این زمینه شدند.
این نشست سه‌جانبه، جدیدترین تلاش برای حل این مسئله بود و پس از آن صورت گرفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، برای از سرگیری مذاکرات نامه‌ای به رهبر ایران ارسال کرد.
این نامه که هنوز منتشر نشده است، همزمان با اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران به عنوان بخشی از کمپین “فشار حداکثری” ترامپ ارائه شد. این کمپین شامل تهدید به اقدام نظامی بود، اما ترامپ همچنان معتقد بود که می‌توان به توافق جدیدی دست یافت.
“چین، روسیه و ایران بر ضرورت پایان دادن به تمام تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی تأکید کردند.” این بیانیه مشترک توسط “ما ژائوشو”، معاون وزیر خارجه چین، قرائت شد. او در کنار “ریابکوف سرگئی الکسیویچ”، معاون وزیر خارجه روسیه و “کاظم غریب آبادی”، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی، این سخنان را بیان کرد.
ما ژائوشو افزود: “سه کشور تأکید کردند که تعامل سیاسی و دیپلماتیک مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و قابل اجرا در این زمینه است.”
“وانگ یی”، وزیر خارجه چین، در سخنانی خطاب به نمایندگان سه کشور، بر تعهد چین به حل مسالمت‌آمیز مسئله و مخالفت با تحریم‌های “غیرقانونی” تأکید کرد. خبرگزاری رسمی چین “شین‌هوا” این گزارش را منتشر کرد.
او افزود که چین همچنان به چارچوب توافق هسته‌ای موسوم به “برجام” که بین ایران و شش قدرت بزرگ جهان — آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان — منعقد شد، پایبند است و آن را “مبنای توافق جدید” می‌داند.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، ترامپ را به تمسخر گرفت و گفت که علاقه‌ای به مذاکره با “دولتی زورگو” ندارد، اگرچه مقامات ایرانی در مورد احتمال مذاکرات، پیام‌های ضد و نقیضی ارائه کرده‌اند.
چین و روسیه، به عنوان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، در توافق اولیه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ مشارکت داشتند. ترامپ در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و این اقدام زمینه‌ساز سال‌ها تنش در خاورمیانه شد.
چین و روسیه روابط نزدیکی با ایران دارند، به ویژه از طریق قراردادهای انرژی. همچنین ایران پهپادهای انتحاری به روسیه برای جنگ در اوکراین ارائه کرده است. این سه کشور منافع مشترکی در کاهش نفوذ آمریکا و سایر دموکراسی‌های غربی در امور جهانی و تقویت سیستم‌های اقتدارگرای خود دارند.
ایران ادعا می‌کند برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، اما مقامات ایرانی به طور فزاینده‌ای تهدید به دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌کنند. جمهوری اسلامی اکنون اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند، که هیچ کشور دیگری بدون برنامه تسلیحات هسته‌ای، چنین کاری انجام نمی‌دهد.
طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران تنها مجاز به غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۳.۶۷ درصد و نگهداری ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم بود. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ذخایر اورانیوم ایران به ۸,۲۹۴.۴ کیلوگرم رسیده است، در حالی که بخشی از آن را تا ۶۰ درصد غنی‌سازی کرده است.
اگرچه جمهوری اسلامی اعلام کرده که تحت فشار مذاکره نخواهد کرد، اما اقتصاد این کشور به شدت تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است. اعتراضات مردمی بر سر حقوق زنان، مشکلات اقتصادی و مخالفت با نظام مذهبی و رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر، حکومت ایران را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
چین در سال‌های اخیر تلاش کرده نقش بیشتری در امور خاورمیانه ایفا کند. سال گذشته، چین مذاکراتی را میان عربستان سعودی و ایران میزبانی کرد که منجر به احیای کامل روابط دیپلماتیک بین دو کشور شد.
