سازوکار تأمین مالی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی از جمله به خاطر فعالیت‌ها و درآمدهای غیرشفاف سپاه پاسداران، به‌قدری پیچیده و مبهم است که محاسبۀ دقیق هزینه‌های نظامی حکومت را تقریباً ناممکن می‌کند، با این حال محاسبات رادیوفردا نشان می‌دهد حکومت ایران در سال ۱۴۰۳ برای نیروهای مسلح خود دست‌کم ۱۷ میلیارد دلار به‌طور رسمی بودجه اختصاص داده است.
این مبلغ در لایحۀ بودجه در سه بخش متفاوت گنجانده شده:
- ردیف‌های اصلی یا بودجۀ «مستقیم» نیروهای مسلح: ۴۶۹ هزار میلیارد تومان
- بخش «تقویت بنیۀ دفاعی» که از محل فروش نفت خام تأمین می شود: ۱۴۲ هزار میلیارد تومان
- بخش «توسعۀ امنیت پایدار» مختص نیروهای مسلح: یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو (برابر با یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار)
امسال در مجموع ۶۱۱ هزار میلیارد تومان از منابع ریالی و نزدیک به دو میلیارد دلار از منابع ارزی کشور با عناوین گوناگون از جمله «توسعۀ امنیت پایدار» در اختیار نیروهای مسلح قرار می‌گیرد.
بودجه‌بگیران نظامی
حدود یک‌سوم بودجۀ نظامی ایران به «تأمین اجتماعی نیروهای مسلح» اختصاص دارد که صرف هزینۀ پرداخت خدمات درمانی، بازنشستگی و تأمین اجتماعی کارکنان نهادهای نظامی می‌شود.
سپاه پاسداران، با کمی اختلاف، دومین نهاد بودجه‌بگیر نظامی است.
سهم پلیس (فرماندهی کل انتظامی) حدود یک‌پنجم کل بودجه‌ای است که به‌طور مستقیم در اختیار نهادهای نظامی قرار می‌گیرد. ارتش و وزارت دفاع در ردیف‌های بعدی قرار دارند.
در میان ردیف‌های اصلی بودجه، نام دو قرارگاه اصلی سپاه پاسداران دیده می‌شود که بانفوذترین فرماندهان سپاه مسئول آن‌ها هستند:
- قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا، مهم‌ترین قرارگاه جنگی جمهوری اسلامی، به فرماندهی غلامعلی رشید
- قرارگاه «بقیه‌الله» به فرماندهی عزیز جعفری که امسال تحت عنوان «کمک و حمایت از مؤسسات فرهنگی و اجتماعی»، نزدیک به سه هزار میلیارد تومان بودجه می‌گیرد.
در کل، جمع اعتبارات ۱۱۰ ردیف بودجه که امسال به نهادهای نظامی و انتظامی اختصاص یافته، بیش از ۴۶۹ هزار میلیارد تومان است. معادل ارزی این رقم، با احتساب نرخ دلار نیمایی، برابر با ۱۱ میلیارد دلار و ۵۹۲ میلیون دلار است.
حدود شش هزار میلیارد تومان از این رقم از «منابع اختصاصی» سازمان‌های وابسته به نیروهای مسلح و بقیۀ آن از منابع بودجۀ عمومی مثل درآمد مالیات و نفت و … تأمین می‌شود.
سهم نفت خام
شرکت ملی نفت ایران طبق بند «ب» تبصرۀ چهارم قانون بودجه موظف شده تا معادل ۱۳۷ هزار میلیارد تومان نفت خام برای «تقویت بنیۀ دفاعی» در اختیار دستگاه‌های نظامی قرار دهد.
ولی بررسی جزئیات لایحه نشان می‌دهد که این مبلغ به ۱۴۱ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته و فقط به نام «ستاد کل نیروهای مسلح» اشاره شده است.
طبق فرضیات قانون بودجۀ ۱۴۰۳، ارزش این مبلغ حدود سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار است*.
*نرخ تسعیر دلار در قانون بودجۀ امسال ۳۱ هزار تومان تعیین شده. همچنین رجوع شود به جدول ۲۱ در صفحۀ ۱۲۳ جداول لایحۀ بودجه.
به نام «توسعۀ امنیت پایدار»
در همان بند «ب» تبصرۀ چهارم در بودجۀ مصوب مجلس شورای اسلامی آمده است که امسال، مبلغ یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو نفت خام و میعانات گازی – از محل مازاد تولید نفت سهم دولت – برای «توسعۀ امنیت پایدار» در اختیار نهادهای نظامی و امنیتی قرار می‌گیرد.
*نحوۀ محاسبه: گروه داده‌کاوی رادیوفردا برای برآورد ارزش بودجۀ نظامی سال ۱۴۰۳، نرخ خرید و فروش دلار نیمایی از آغاز امسال تاکنون را مبنا قرار داده که برابر با ۴۰ هزار و ۴۹۰ تومان است. بانک مرکزی قیمت ارز نیمایی یا همان دلار نیمایی را تعیین می‌کند و با هدف تأمین ارز مورد نیاز برای واردات و صادرات توزیع می‌شود.
(برداشت از رادیو فردا)
