سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا، در بیانیه‌ای مشترک که روز پنج‌شنبه، یکم آذر، در نشست هیئت حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین ارائه شد، بار دیگر نگرانی‌های جدی خود را نسبت به برنامه هسته‌ای ایران اعلام کردند. این بیانیه بر اهمیت پایبندی ایران به تعهدات برجامی و شفافیت در همکاری با آژانس تأکید کرده و از تهران خواست تا اقدامات اخیر خود که به افزایش تنش‌های هسته‌ای دامن زده است، متوقف کند.
افزایش ذخایر اورانیوم و نگرانی‌های بین‌المللی
در این بیانیه، اشاره شده است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به سطح ۶۰ درصد رسیده است؛ مقداری که بیش از ۳۲ برابر محدودیت تعیین‌شده در توافق هسته‌ای برجام است. این سطح از غنی‌سازی، نه تنها از نظر بین‌المللی قابل‌قبول نیست، بلکه نزدیک به سطح مورد نیاز برای تولید تسلیحات هسته‌ای است. همچنین، در این بیانیه تأکید شده که ایران با نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در تأسیسات نطنز، ظرفیت غنی‌سازی خود را به‌طور چشمگیری افزایش داده و این اقدام نگرانی‌ها درباره ماهیت برنامه هسته‌ای این کشور را تشدید کرده است.
مانع‌تراشی در همکاری با آژانس
تروئیکای اروپایی در این بیانیه تأکید کرده‌اند که ایران با تعلیق اجرای پروتکل الحاقی و محدود کردن دسترسی تکمیلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شفافیت برنامه هسته‌ای خود را به شدت کاهش داده است. این محدودیت‌ها، توانایی آژانس را برای نظارت و اطمینان از ماهیت صلح‌آمیز فعالیت‌های هسته‌ای ایران به‌شدت تضعیف کرده و موجب افزایش نگرانی‌های بین‌المللی درباره احتمال نظامی بودن این برنامه شده است.
درخواست توقف اقدامات تنش‌زا
این سه کشور اروپایی در ادامه بیانیه خود خواستار توقف فوری غنی‌سازی در سطح ۶۰ درصد، کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده و بازگشت ایران به تعهدات مندرج در برجام شدند. آن‌ها همچنین بر لزوم همکاری کامل تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از جمله بازگرداندن اقدامات شفافیتی که از سال ۲۰۲۱ به تعلیق درآمده بود، تأکید کردند.
اتهام به ایران: منشأ بحران هسته‌ای
در بخش دیگری از این بیانیه، تروئیکای اروپایی ایران را منشأ بحران طولانی‌مدت در زمینه اشاعه تسلیحات هسته‌ای معرفی کردند و تصریح کردند که این کشور با ادامه گام‌های تنش‌آمیز هسته‌ای و فاصله گرفتن از تعهدات خود تحت برجام، وضعیت را وخیم‌تر کرده است. این سه کشور با اشاره به این‌که اقدامات ایران تهدیدی جدی برای امنیت جهانی محسوب می‌شود، خواستار توقف فوری این روند شدند.
راهکارهای پیشنهادی برای ایران
در متن بیانیه، پیشنهادهایی به ایران ارائه شده است تا از ادامه بحران جلوگیری شود. این پیشنهادها شامل موارد زیر است:
- توقف غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد و کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده.
- بازگشت به تعهدات برجامی، به‌ویژه در زمینه غنی‌سازی اورانیوم.
- همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازگرداندن تمامی اقدامات شفافیتی.
- نصب تجهیزات نظارتی و پایشی در تأسیسات حساس هسته‌ای.
- اجرای دوباره پروتکل الحاقی و تصویب سریع آن.
- لغو تصمیم سپتامبر ۲۰۲۳ مبنی بر محروم کردن بازرسان باتجربه آژانس.
هشدار درباره پیامدهای امنیتی
سه کشور اروپایی هشدار دادند که ادامه این رفتارها توسط ایران، خطر گسترش تسلیحات هسته‌ای را افزایش داده و تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات بین‌المللی به شمار می‌رود. آن‌ها از جامعه جهانی خواستند که برای جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی تولید سلاح‌های هسته‌ای اقدامات قاطعانه‌ای انجام دهد.
همزمانی بیانیه با طرح توبیخ علیه ایران
این بیانیه در حالی صادر شده است که دیپلمات‌های حاضر در نشست وین در حال بحث و بررسی پیش‌نویس قطعنامه‌ای هستند که ایران را به دلیل عدم همکاری کافی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محکوم می‌کند. قدرت‌های اروپایی و ایالات متحده، اوایل این هفته رسماً طرح توبیخی علیه ایران را به هیئت حکام آژانس ارائه کردند.
واکنش احتمالی ایران
از سوی دیگر، ایران هشدار داده است که در صورت تصویب قطعنامه انتقادی علیه این کشور، به‌سرعت واکنش نشان خواهد داد. تهران پیش‌تر اعلام کرده بود که هرگونه اقدام قهری از سوی جامعه بین‌المللی، فضای مذاکره و همکاری را پیچیده‌تر خواهد کرد.
بیانیه تروئیکای اروپایی نشان‌دهنده افزایش فشارهای بین‌المللی بر ایران برای توقف گسترش فعالیت‌های هسته‌ای است. با این حال، واکنش‌های احتمالی تهران و تأثیرات آن بر آینده توافق هسته‌ای و روابط بین‌المللی همچنان محل بحث و نگرانی است.
