بخش دوم – روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی “نگاه به چین”

چین یکی از قدرت‌های اقتصادی جهانی‌است که در حال رقابت با آمریکاست ، کشور چین تمایل دارد در خاورمیانه حضور چشمگیری داشته باشد و جایگزین آمریکا در منطقه شود. 

در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی کنفرانسی در شانگهای با عنوان تعامل و اعتماد سازی در آسیا به منظور افزایش نقش چین در منطقه و کنار زدن آمریکا برگزار شد. چین در حضور ولادیمیر پوتین پیشنهاد طرح ایجاد ساختار امنیتی را داد که بر پایه عمل کاری ایران و روسیه استوار و در این طرح نقش آمریکا را کاملا در امنیت آسیا حذف کرد. این اقدام چین با واکنش شدید آمریکا مواجه شد. 

ابراهیم رییسی ، رئیس جمهور اسلامی ایران در سال 2021 ، سیاست نگاه به شرق را یرای تعمیق روابط با چین و روسیه در پیش گرفت . ایران در سال 2022 به سازمان همکاری شانگهای پیوست. چین و روسیه از ایران برای عضویت در این سازمان حمایت کردند. 

قرارداد ایران و چین “برنامه جامع همکاری ایران و چین”  روز هفتم فروردین 1400 برای مدت 25 سال امضا شد . سازمان دفاع از دموکراسی در آمریکا ، توسعه روابط سیاسی، اقتصادی ونظامی ایران و چین را زنگ  خطری برای آمریکا ، اسرائیل و برخی کشورهای عربی در منطقه عنوان کرد.

کشور چین بدهکار ترین کشور  با بیش از 22 میلیارد به ایران است. این کشور سعی کرده تا با صادرات کالا بدهی خود را تسویه کند.

گرایش کشور چین به عربستان و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس قابل تامل است . با قدرت گرفتن محمد بن سلمان در عربستان و ظهور چین به‌عنوان یک قدرت بزرگ ، توسعه روابط خارجی در نقطه مرکزی سیاست خارجی این دو دولت قرار گرفته است. سوال این است که علت اصلی گسترش این تعاملات در زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی چیست؟ در این خصوص می‌توان دست کم سه جواب را مطرح کرد 1-تضمین  دسترسی به منابع انرژی با ثبات از سوی چین و تنوع بخشی به بازار فروش آن از سوی عربستان سعودی. 2- رقابت‌ها و تنش‌های منطقه ای و بین المللی دو دولت 3- تلاش برای جلوگیری از اسلام گرایی افراطی …

عربستان سعودی با طرح افق 2030 در صدد ایجاد موازنه قدرت در برابر گسترش نفوذ ایران در منطقه و نیز کاهش تنش‌ها و فشارهای ایالات متحده از طریق ایجاد یک  متحد استراتژیک جدید در سطح منطقه ای و بین المللی برای خود بوده است. 

نتیجه ای که تا اینجا گرفته می‌شود حاکی از آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به‌درستی کار نمی‌کند و کشور را در انزوا قرار داده است و در همین زمان جنگ با اسراییل نشان داد، جمهوری اسلامی هیچ متحد استراتژیکی در منطقه ندارد . 

علی نظری نفوتی

تحلیلگر و پژوهشگر مطالعات بین المللی