فارسی
در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که برنامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران «خط قرمز» واشنگتن است و تا زمانی که تهران حاضر به تعطیلی کامل تأسیسات غنی‌سازی نباشد، گفت‌وگوها نمی‌تواند ادامه یابد.
ویتکاف شامگاه جمعه ۱۹ اردیبهشت در گفت‌وگو با پایگاه محافظه‌کار آمریکایی «برایتبارت» تأکید کرد: «اگر ایرانی‌ها واقعاً نمی‌خواهند به دنبال ساخت بمب اتم باشند، باید تاسیسات غنی‌سازی‌شان را برچینند. نمی‌توان هم ادعای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای داشت و هم سانتریفیوژها را حفظ کرد.»
به گفته او، این موضع ایالات متحده «غیرقابل مذاکره» است و شامل تعطیلی کامل سایت‌های هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان و ارسال سوخت غنی‌شده به خارج از کشور می‌شود.
این اظهارات در حالی مطرح شده که قرار است روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت چهارمین دور مذاکرات میان ویتکاف و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مسقط برگزار شود. سه دور پیشین گفت‌وگوها بدون نتیجه مشخص پایان یافته و اظهارات اخیر نماینده آمریکا حاکی از احتمال توقف کامل روند دیپلماسی است.
ویتکاف همچنین با اشاره به تأسیسات بوشهر که قابلیت غنی‌سازی ندارد، گفت: «اگر ادعای تهران در مورد صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای درست است، چرا سایر تأسیسات خود را مشابه بوشهر نمی‌کند؟»
مقامات جمهوری اسلامی همواره بر «حق ذاتی ایران برای غنی‌سازی» در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) تأکید کرده‌اند. عباس عراقچی نیز پیش‌تر این موضع را تکرار کرده و خواستار به رسمیت شناخته شدن حق ایران برای داشتن چرخه کامل سوخت هسته‌ای شده بود.
با این حال، آمریکا بر این باور است که برجام دارای نواقصی اساسی بوده که از جمله آنها «بند غروب» یا تاریخ انقضای محدودیت‌هاست. ویتکاف در این باره گفت: «توافق جدید باید بدون زمان انقضا باشد و امکان هیچ‌گونه غنی‌سازی برای ایران باقی نگذارد. این همان جایی است که برجام شکست خورد.»
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که مبنای حقوقی برجام محسوب می‌شود، در مهر ۱۴۰۴ به پایان می‌رسد و بسیاری از محدودیت‌های هسته‌ای ایران از بین می‌رود. منتقدان غربی معتقدند این مسئله می‌تواند مسیر تهران برای بازگشت به سطح بالای غنی‌سازی را هموار کند.
فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به «موقعیت شکننده» ایران هشدار داد: «امتحان کردن رئیس‌جمهور ترامپ تصمیم عاقلانه‌ای برای تهران نیست. گزینه‌های ایران محدود است و باید شرایط ایالات متحده را برای رسیدن به توافقی واقعی و قابل راستی‌آزمایی بپذیرد.»
ویتکاف همچنین اعلام کرد که مذاکرات هفته گذشته را «فاقد پیشرفت جدی» می‌داند و افزود: «اگر طرف ایرانی در گفت‌وگوهای روز یکشنبه موضع سازنده‌ای نداشته باشد، مذاکرات ادامه پیدا نخواهد کرد و آمریکا مسیر دیگری را در پیش خواهد گرفت.»
در حالی که دونالد ترامپ قصد دارد دوشنبه هفته آینده برای دیدار با مقامات سعودی، قطری و اماراتی به خاورمیانه سفر کند، استیو ویتکاف نیز پس از مذاکرات مسقط به او ملحق خواهد شد. از سوی دیگر، عباس عراقچی نیز قرار است پیش از آغاز مذاکرات، شنبه به عربستان و قطر سفر کند.
با افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران تا ۶۰ درصد در سال‌های اخیر و رسیدن ذخایر اورانیوم به سطحی که برای تولید چند بمب اتمی کافی تلقی می‌شود، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز هشدارهایی درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران صادر کرده است.
تحولات اخیر نشان می‌دهد که گفت‌وگوهای مسقط ممکن است آخرین فرصت برای احیای مسیر دیپلماسی میان تهران و واشنگتن باشد — مسیری که با گذشت زمان، بار دیگر به نقطه‌ای پرتنش نزدیک می‌شود.
