فرونشست زمین در ایران؛ اطلس محرمانه و آمار «وحشتناک»

فرونشست زمین در ایران به بحرانی ملی تبدیل شده است. تازه‌ترین گزارش سازمان نقشه‌برداری نشان می‌دهد برخی مناطق کشور رکوردهای جهانی را شکسته‌اند. مقامات این سازمان از تدوین «اطلس محرمانه فرونشست ایران» خبر داده‌اند؛ سندی که تنها در اختیار نهادهای مسئول قرار گرفته است.

آمارهای تکان‌دهنده از فرونشست

اسکندر صیدایی، رئیس سازمان نقشه‌برداری، اعلام کرد بیشترین نرخ فرونشست در دشت بهرمان کرمان با ۳۱ سانتی‌متر ثبت شده است. او همچنین گفت در یکی از مناطق تهران حدود ۳۰ سانتی‌متر فرونشست رخ داده است.

این میزان چندین برابر استاندارد جهانی است. کارشناسان هشدار می‌دهند که عبور از سه سانتی‌متر به معنای بحران است. در ایران اما برخی مناطق ده برابر این شاخص جهانی را تجربه می‌کنند.

تهدیدی برای زیرساخت‌ها و آثار باستانی

صیدایی علت اصلی فرونشست زمین در ایران را برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی دانست. او هشدار داد ادامه این روند زیرساخت‌ها، بناهای تاریخی و خطوط انتقال نیرو را تهدید می‌کند. به گفته او، تنها راه پایدار مقابله با فرونشست، توقف برداشت بی‌رویه آب است. هیچ راهکار لحظه‌ای برای این بحران وجود ندارد.

محرمانگی داده‌ها و واکنش مسئولان

رئیس سازمان نقشه‌برداری توضیحی درباره علت محرمانه بودن این اطلاعات نداد. اما تأکید کرد داده‌ها به صورت محرمانه به نهادهای استعلام‌کننده ارائه می‌شود. برخی مقامات شهری در تهران نیز آمار واقعی را «وحشتناک» توصیف کرده‌اند. محمد آقامیری، عضو شورای شهر، گفت منطقه ۱۸ تهران به دلیل برداشت بی‌رویه آب با ۲۰ سانتی‌متر فرونشست مواجه است.

بحران در کلان‌شهرها و استان‌ها

مقام‌های رسمی تأیید می‌کنند کلان‌شهرهایی مانند اصفهان و تبریز نیز دچار فرونشست شده‌اند. وضعیت در استان‌هایی چون البرز، فارس، کرمان، همدان، سمنان، قزوین، خراسان و یزد نیز بحرانی اعلام شده است.

کارشناسان این پدیده را «زلزله خاموش» یا حتی «سرطان زمین» توصیف می‌کنند. هشدارها نشان می‌دهد اگر اقدام فوری صورت نگیرد، تهدیدی جدی برای زندگی روزمره و امنیت عمرانی کشور ایجاد خواهد شد.

بمب ساعتی زیر پای ایران

پیش‌تر مقام‌های سازمان نقشه‌برداری گفته بودند فرونشست زمین به مناطق شهری و تأسیسات زیرساختی نزدیک شده است. آن‌ها این پدیده را «بمب ساعتی» توصیف کرده‌اند که هر لحظه ممکن است خساراتی جبران‌ناپذیر ایجاد کند.

در چنین شرایطی، شفاف‌سازی و ارائه راهکارهای عملی بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می‌رسد. ادامه برداشت بی‌رویه آب می‌تواند آینده شهرها و حتی آثار تاریخی مانند برج گنبد قابوس را با خطر نابودی روبه‌رو کند.