در نخستین گام از سلسله اقدامات دولت جدید لبنان برای کاهش نفوذ حزبالله، کنترل فرودگاه بینالمللی رفیق حریری بیروت، که در سالهای اخیر یکی از مسیرهای کلیدی فعالیتهای اقتصادی و تسلیحاتی این گروه تلقی میشد، بازپس گرفته شد. روزنامه والاستریت جورنال در گزارشی اختصاصی که روز شنبه ۲۰ اردیبهشت منتشر کرد، نوشت دهها تن از کارمندان وابسته به حزبالله در این فرودگاه از کار برکنار شدهاند و قوانین سختگیرانه ضدقاچاق به اجرا درآمده است.
فرودگاه بیروت که در منطقه تحتنفوذ حزبالله قرار دارد، بهویژه در سالهای اخیر به محوری برای ورود نقدینگی، تجهیزات و حتی طلا برای تأمین مالی این گروه تبدیل شده بود. بنا بر این گزارش، دولت لبنان با همکاری فنی ایالات متحده اقدام به نصب سامانههای نظارتی پیشرفته با بهرهگیری از هوش مصنوعی کرده است تا بر جابهجایی کالا، مسافران و پروازها کنترل بیشتری اعمال شود.
توقف پروازهای ایران و توقیف محمولههای طلا
به گفته مقامات امنیتی لبنان، از ماه فوریه سال جاری، پروازهای مستقیم از ایران به بیروت متوقف شدهاند؛ پروازهایی که سالها بهعنوان یکی از مسیرهای اصلی انتقال پول نقد و تجهیزات نظامی به حزبالله شناخته میشدند. این تصمیم با استقبال تلآویو و واشینگتن همراه شده است.
در یکی از عملیاتهای اخیر، نیروهای امنیتی موفق به کشف و توقیف بیش از ۵۰ کیلوگرم طلا در فرودگاه شدند که گفته میشود قرار بود در راستای تأمین مالی شبکه حزبالله مورد استفاده قرار گیرد. این محموله بخشی از یک شبکه گستردهتر مالی و قاچاق بود که به ادعای مقامات، در تلاش برای دور زدن تحریمها و بحران مالی ناشی از کاهش حمایتهای خارجی از این گروه فعالیت میکرد.
تحکیم کنترل دولت مرکزی و واکنش اسرائیل
این اقدامات، بخشی از راهبرد دولت نواف سلام برای بازگرداندن اقتدار دولت مرکزی بر زیرساختها و مرزهای کشور است. ارتش لبنان نیز همزمان کنترل تعدادی از گذرگاههای غیرقانونی در جنوب کشور را در دست گرفته و برخی از انبارهای تسلیحاتی حزبالله را برچیده است.
نواف سلام، نخستوزیر لبنان، در گفتوگو با والاستریت جورنال اعلام کرده که برای نخستینبار پس از سالها، میتوان «تفاوت را احساس کرد» و نشانههایی از بازگشت اقتدار دولت در فرودگاه بیروت دیده میشود.
در همین حال، حملات هوایی اسرائیل به مواضع حزبالله در جنوب لبنان ادامه دارد. این حملات، که به گفته مقامات اسرائیلی در پاسخ به تهدیدهای امنیتی صورت میگیرد، موجب تخریب گسترده زیرساختهای مناطق جنوبی لبنان شده و فشار مضاعفی بر حزبالله وارد کرده است.
سیاست مشترک دمشق و بیروت علیه گروههای فلسطینی
همزمان با این تحولات، دولتهای سوریه و لبنان در اقدامی همسو، سختگیریهای جدیدی علیه گروههای فلسطینی مستقر در خاک خود آغاز کردهاند. به گزارش آسوشیتدپرس، این گروهها که در دهههای گذشته بهعنوان بازوی نظامی ایران و متحد خاندان اسد فعالیت داشتند، اکنون با محدودیتهای فزایندهای مواجه شدهاند.
در سوریه، دولت جدید به رهبری ائتلاف اسلامگرای هیئت تحریر شام، بخشی از مقامات امنیتی وابسته به دولت پیشین را کنار گذاشته و برخی گروههای فلسطینی را وادار به تحویل سلاح کرده است. در لبنان نیز رئیسجمهور جوزف عون با حمایت کشورهای عربی و ایالات متحده خواستار خلع سلاح همه گروههای مسلح، ازجمله گروههای فلسطینی، شده است.
افول نفوذ ایران و بازتعریف نقش فلسطینیها
این تحولات، در کنار فشارهای مالی و نظامی علیه حزبالله، به باور تحلیلگران، نشانهای از تضعیف نقش ایران در محور مقاومت و بازتعریف نقش بازیگران غیردولتی در منطقه است. سفر اخیر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، به دمشق و برنامهریزی برای سفر مشابه به لبنان، بخشی از تلاشهای دیپلماتیک برای مدیریت این تغییرات ارزیابی میشود.
با وجود این فشارها، حزبالله هنوز از حمایت بخشهایی از جامعه شیعه لبنان برخوردار است و کارشناسان معتقدند که مهار کامل این گروه نیازمند اصلاحات عمیقتر و اجماع منطقهای گستردهتری خواهد بود.