هاوانا —
دولت کوبا وزیر کار و تأمین اجتماعی خود، مارتا النا فیتو را تنها یک روز پس از اظهاراتی بحثبرانگیز درباره بیخانمانها برکنار کرد. این اقدام در پی واکنش تند رئیسجمهور میگل دیاز-کانل به سخنان وزیر صورت گرفت؛ سخنانی که اوج نارضایتی عمومی از بحران اقتصادی چند ساله در این کشور را نمایان کرد.
در بیانیهای کوتاه که سهشنبهشب از سوی دولت منتشر شد، دلیل برکناری فیتو «نبود عینیت و حساسیت نسبت به موضوعاتی که در حال حاضر در مرکز توجه سیاستهای دولتی قرار دارند» عنوان شد.
انکار فقر در برابر دوربینها
فیتو روز دوشنبه در یک برنامه زنده تلویزیونی گفته بود:
«افرادی را میبینیم که شبیه گداها هستند، اما وقتی به دستها یا لباسهایشان نگاه میکنید، متوجه میشوید در لباس گدایی پنهان شدهاند. در کوبا گدایی وجود ندارد.»
او ادامه داد: «این افراد راهی آسان برای زندگی پیدا کردهاند تا بدون کار کردن، پول درآورند.»
این اظهارات به سرعت در شبکههای اجتماعی دستبهدست شد و موجی از خشم و تمسخر را در میان مردم به همراه داشت. در کشوری که با تورم فزاینده، کمبود کالاهای اساسی و سقوط سطح زندگی مواجه است، چنین سخنانی برای بسیاری توهینآمیز و بیرحمانه تلقی شد.
پاسخ مستقیم رئیسجمهور
رئیسجمهور دیاز-کانل روز بعد، در جلسهای با کمیته دولتی، بهطور مستقیم به سخنان وزیر پاسخ داد و آنها را فاقد همدلی و درک اجتماعی دانست.
او گفت:
«این افراد، که گاه از آنها بهعنوان بیخانمان یا گدا یاد میشود، در واقع نمودهای عینی نابرابریهای اجتماعی و مشکلات انباشتهای هستند که ما با آنها روبهرو هستیم. آسیبدیدگان، دشمنان ما نیستند.»
او تأکید کرد که نگاه دولت باید بر پایه همبستگی، حمایت و اصلاح ساختارهای ناعادلانه اجتماعی باشد، نه نفی واقعیتهایی که بسیاری از شهروندان هر روز با آن زندگی میکنند.
بازتاب اجتماعی یک برکناری
برکناری فیتو را میتوان پیامی روشن از سوی دولت کوبا دانست؛ پیامی مبنی بر اینکه در فضای کنونی، نادیده گرفتن فقر و بیخانمانی نهتنها قابلپذیرش نیست، بلکه بهای سنگینی خواهد داشت. در کشوری که بهدلیل سالها تحریم، سوءمدیریت و فشارهای خارجی در بحران فرو رفته، نادیده گرفتن شرایط اقشار آسیبپذیر، بیاعتمادی عمومی را تشدید میکند.
این حادثه همچنین بازتابی از شکاف عمیق میان نخبگان سیاسی و واقعیتهای روزمره مردم کوباست؛ شکافی که اگر ترمیم نشود، میتواند تبعاتی فراتر از اخراج یک وزیر داشته باشد.