فارسی
در حالی که بحران انسانی در افغانستان همچنان در سایه سایر بحران‌های جهانی قرار دارد، رزا اوتون‌بایووا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان، هشدار داده که موج فزاینده بازگشت اجباری شهروندان افغان از ایران، ظرفیت‌های شکننده کمک‌رسانی را به مرز فروپاشی رسانده است.
او روز سه‌شنبه ۲۴ تیر، پس از بازدید از مرز اسلام‌قلعه در ولایت هرات، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت هزاران نفر که روزانه از ایران وارد خاک افغانستان می‌شوند، گفت:
«این بازگشت‌های ناگهانی و اغلب با اجبار شدید، باید زنگ خطری برای جامعه بین‌المللی باشد.»
بیش از یک میلیون بازگشتی تنها از ایران
بر اساس آمار منتشرشده، در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۵، بیش از ۱.۴ میلیون نفر به افغانستان بازگشته یا بازگردانده شده‌اند، که بیش از یک میلیون نفر از آن‌ها از ایران بوده‌اند. این روند به دنبال سیاست‌های سخت‌گیرانه ایران در قبال مهاجران «فاقد مدرک» تشدید شده است. وزارت کشور ایران پیش‌تر اعلام کرده بود که تمام افغان‌های بدون مدرک باید تا ۱۵ تیرماه کشور را ترک کنند.
در کنار ایران، پاکستان نیز در سال ۲۰۲۳ کمپینی مشابه را برای اخراج مهاجران غیرقانونی آغاز کرده بود.
بحران انسانی در سایه کاهش بودجه جهانی
نماینده ویژه سازمان ملل هشدار داد که اگر جامعه جهانی برای کمک به این جمعیت بازگشتی اقدام نکند، با پیامدهایی نظیر بی‌ثباتی اجتماعی، آوارگی مجدد، مهاجرت‌های دسته‌جمعی و تهدید امنیت منطقه‌ای مواجه خواهد شد.
او تأکید کرد:
«فقدان منابع، کاهش کمک‌های جهانی، و فشار بر بازار کار، آینده این افراد را تهدید می‌کند.»
هم‌زمان، سازمان‌های امدادرسان بین‌المللی هشدار داده‌اند که کاهش شدید بودجه‌ها موجب تعطیلی برنامه‌های آموزشی، بهداشتی و خدمات اساسی در افغانستان شده است.
گزارش‌های دردناک از مرز
به گزارش آسوشیتدپرس، هزاران نفر از مهاجران بازگشتی در شرایط نامساعد جسمی و روانی، تنها با چند چمدان و بدون مدارک، از مرز عبور می‌کنند. برخی حتی از چمدان‌های خود به عنوان «مبلمان» در اقامتگاه‌های موقت استفاده می‌کنند.
نیکول ون بایتنبورگ از صلیب سرخ بین‌المللی که در مرز اسلام‌قلعه مستقر است، از بیماری‌های رایج در میان کودکان – از جمله خارش، تب و عفونت‌های ناشی از گرمای شدید – خبر داده و می‌گوید تیم او هر روز صدها کودک را که از والدین خود جدا شده‌اند، دوباره به خانواده‌هایشان می‌رساند.
او افزود:
«افغانستان بحرانی فراموش‌شده است. در جهانی پر از بحران، این یکی به سادگی از دید پنهان مانده.»
زنگ خطر برای افغانستان و منطقه
شورای پناهندگان نروژ نیز اعلام کرده که بسیاری از کارکنان محلی این سازمان، به دلیل کمبود امکانات، خانواده‌های بازگشتی را در خانه‌های شخصی خود اسکان داده‌اند. اما این ابتکارها پاسخ‌گوی حجم گسترده بحران نیست.
اوتون‌بایووا تأکید کرد که مسئله تنها به شرایط مرزی محدود نمی‌شود:
«این افراد باید به مکان‌هایی بازگردند که امکان زندگی در بلندمدت و بازسازی زندگی‌شان وجود داشته باشد؛ اما در حال حاضر، هیچ زیرساختی برای آن فراهم نیست.»
با ادامه این روند و در سایه بی‌توجهی جهانی، افغانستان در آستانه یک بحران انسانی دیگر قرار گرفته است؛ بحرانی که اگر جدی گرفته نشود، پیامدهای آن تنها محدود به مرزهای این کشور نخواهد بود.
