آمریکا سختگیرانهترین اقدامات خود را علیه کشورهایی آغاز کرد که شهروندان آمریکایی را بهطور ناعادلانه بازداشت میکنند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، این فرمان را روز جمعه ۱۴ شهریور در کاخ سفید امضا کرد. طبق این فرمان، وزارت خارجه میتواند کشورهایی را که در بازداشت غیرقانونی یا گروگانگیری نقش دارند، بهعنوان «حامیان بازداشت ناعادلانه» معرفی کند. این سازوکار مشابه فهرست «حامیان تروریسم» است و پیامدهایی چون تحریم اقتصادی، محدودیت روادید و ممنوعیت سفر به همراه دارد.
بازدارندگی علیه گروگانگیری سیاسی
مقامهای آمریکایی میگویند این طرح، ابزار تازهای برای مجازات کشورهایی است که از شهروندان آمریکا بهعنوان اهرم فشار استفاده میکنند. «بنیاد فولی»، در سال ۲۰۲۴ دستکم ۵۴ آمریکایی در ۱۷ کشور بهطور ناعادلانه زندانی یا گروگان گرفته شدند. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، هشدار داد: «کشورها باید از این فهرست دوری کنند. هر دولتی که شهروندان ما را گروگان بگیرد، هزینه سنگینی خواهد پرداخت.»
ایران در کانون نگرانیها
آمریکا هماکنون ۲۱ کشور از جمله ایران، روسیه، افغانستان و ونزوئلا را در سطح هشدار «سفر نکنید» قرار داده است. در همین زمینه، خانواده رضا ولیزاده، روزنامهنگار ایرانیـآمریکایی، اعلام کردند او در زندان فشافویه بهگونهای نگهداری میشود که دسترسیاش به وکیل «تقریباً غیرممکن» شده است. پروندههای مشابه در روسیه نیز جنجالآفرین بودهاند. روزنامهنگار ایوان گرشکوویچ و تفنگدار پیشین پل ویلن تنها پس از مبادلات پیچیده آزاد شدند.
پشتوانه قانونی و هدف نهایی
این فرمان بر پایه «قانون لوینسون» صادر شده است؛ قانونی که پس از ناپدید شدن رابرت لوینسون در ایران برای مقابله با گروگانگیری تصویب شد. ترامپ در متن فرمان تأکید کرد: «هیچ آمریکایی نباید در هراس از تبدیل شدن به مهره بازی سیاسی زندگی کند.» سازمان غیردولتی گلوبال ریچ نیز از این اقدام استقبال کرد. مدیر آن، میکی برگمن، گفت: «این فرمان حمایتی واقعی برای بازگرداندن آمریکاییهای بازداشتشده است و کشورها را از گروگانگیری باز خواهد داشت.»