“تدوین شده توسط الی – ت”
کاردینالهای کلیسای کاتولیک در واتیکان قرنطینه شدهاند تا چهارشنبه در نشست محرمانه کنکلایو، پاپ جدید را انتخاب کنند. طبق سنت کلیسا، آنان تا زمان بلند شدن دود سفید از دودکش کلیسا و اعلام «Habemus Papam» (ما پاپ داریم) توسط کاردینال ارشد، از جمع مؤمنان جدا خواهند ماند.
در آن لحظه تاریخی، نام غسل تعمید پاپ جدید به زبان لاتین اعلام خواهد شد و سپس او نامی تازه برای خود برخواهد گزید؛ نامی که معمولاً پیامی عمیق در دل خود دارد.
اما انتخاب این نام بر چه اساسی انجام میشود؟
نامی برای مسیر آینده
به گفته ناتالیا ایمپراتوری-لی، استاد مطالعات دینی در دانشگاه مانهتن، کاردینالهایی که وارد کنکلایو میشوند، اغلب نامی در ذهن دارند که در صورت انتخاب به عنوان پاپ، از آن استفاده خواهند کرد. این نام میتواند نشانهای از تداوم یا گسست با دوره پاپی پیشین باشد.
تا پیش از نیمه دوم قرن بیستم، نامها بیشتر به دلایل شخصی یا برای ادای احترام به پاپهای پیشین انتخاب میشد. اما از آن زمان به بعد، نامها بیشتر جنبه نمادین پیدا کردند.
برای مثال، پاپ ژان پل اول که تنها ۳۳ روز پاپ بود، نام خود را برای ادای احترام به دو پاپ مهم قرن بیستم — ژان بیست و سوم و پل ششم — انتخاب کرد. جانشین او، ژان پل دوم، نیز با حفظ همین نام، بر ادامه مسیر اصلاحات کلیسا تأکید داشت.
پاپ فرانسیس، با انتخاب نام «فرانسیس» برگرفته از سنت فرانسیس آسیزی — قدیسی که به فروتنی، سادهزیستی و مهر به فقرا و طبیعت معروف است — جهتگیری پاپی خود را روشن کرد: تمرکز بر حاشیهنشینان، حمایت از زندانیان، اقلیتهای جنسی و محیط زیست.
نامی تازه، نقشی تازه
در تاریخ اولیه کلیسا، پاپها غالباً از نام غسل تعمید خود استفاده میکردند، اما از حدود قرن یازدهم، تغییر نام به سنتی نانوشته بدل شد.
به گفته مارک ینسون، استاد مطالعات دینی در کالج کینگز کانادا، این سنت فرصتی است تا پاپ منتخب، اهداف و ارزشهای پاپی خود را به نمایش بگذارد.
تا کنون، «ژان» با ۲۳ بار تکرار، محبوبترین نام میان پاپها بوده است؛ پس از آن «بندیکت» و «گرگوری» هر کدام ۱۶ بار استفاده شدهاند. با این حال، گاهی انتخاب نامی کاملاً جدید — مانند «فرانسیس» — نشان از نگاهی نوین دارد.
چه نامهایی انتخاب نخواهند شد؟
کارشناسان میگویند برخی نامها احتمالاً دیگر هرگز استفاده نخواهند شد.
برای نمونه، نام «پطرس» به عنوان نخستین پاپ، بیش از حد نمادین تلقی میشود و ممکن است به دلایل احترام یا پرهیز از مقایسه، انتخاب نشود. همچنین، با توجه به رسواییهای اخلاقی اخیر کلیسا، استفاده مجدد از نامهایی مانند «اینوچنت» (بیگناه) که در گذشته ۱۳ بار انتخاب شده، اکنون نامناسب به نظر میرسد.
از سوی دیگر، به دلیل حضور پررنگ و طولانی پاپ ژان پل دوم در حافظه مؤمنان، احتمال دارد کاردینالها از انتخاب مجدد این نام در حال حاضر خودداری کنند.
رمزگشایی از دود سفید
با دمیدن دود سفید از سقف نمازخانه سیستین و اعلام رسمی نام پاپ جدید، تحلیلگران و مؤمنان نگاهشان را به معنای نهفته در آن نام خواهند دوخت.
اگر پاپی نامی آشنا مانند «فرانسیس» برگزیند، میتواند نشانهای از تداوم مسیر فعلی باشد؛ اما انتخاب نامی کمتر شنیدهشده یا برگرفته از یکی از قدیسان، نیازمند تفسیر و انتظار برای اقدامات اولیه پاپ جدید خواهد بود.
ایمپراتوری-لی در پایان یادآور میشود که این انتخاب تنها پیامی سیاسی-دینی نیست، بلکه آیینی برای آغاز یک زندگی تازه است: «در سنت کاتولیک، انسان هنگام غسل تعمید یا تأیید، نام تازهای برمیگزیند. این بخشی از تعریف هویت و پذیرش نقشی نوین در جامعه کلیسایی است — پاپی هم از این قاعده مستثنی نیست.»