📍 تهران – واشینگتن | گزارش ویژه سیاسی – امنیتی
در تحولی غیرمنتظره، رئیس‌جمهور ایالات متحده اعلام کرد که گفت‌وگوهای مستقیم میان تهران و واشینگتن درباره برنامه هسته‌ای ایران آغاز شده است؛ خبری که با واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی همراه بود.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، روز دوشنبه ۱۸ فروردین‌ماه در جریان دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کاخ سفید گفت: «گفت‌وگوهای مستقیمی با ایران در حال انجام است. ادامه مذاکرات روز شنبه خواهد بود. جلسه‌ای بسیار مهم در پیش داریم و باید ببینیم چه نتیجه‌ای حاصل می‌شود.»
او با تأکید بر این‌که دستیابی به توافق با ایران گزینه‌ای بهتر است، هشدار داد: «اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران با خطر بزرگی روبه‌رو خواهد شد. ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و در غیر این صورت، روز بسیار بدی در انتظار این کشور خواهد بود.»
واکنش تهران؛ مخالفت با مذاکره مستقیم
در حالی که کاخ سفید از آغاز مذاکرات مستقیم خبر داده، مقام‌های جمهوری اسلامی ضمن رد چنین گفت‌وگوهایی، تنها بر مسیر مذاکره غیرمستقیم تأکید کرده‌اند. عباس عراقچی، معاون پیشین وزارت خارجه، در نشست کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «ما اهل دیپلماسی و گفت‌وگو هستیم، اما مذاکره مستقیم با آمریکا را نمی‌پذیریم.»
همچنین اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نخستین نشست خبری سال جدید گفت: «تهران پیشنهاد مذاکره غیرمستقیم را ارائه کرده و منتظر پاسخ آمریکا است. گزارش‌های منتشرشده درباره حضور برخی چهره‌ها در مذاکرات، صرفاً گمانه‌زنی رسانه‌ای است.»
تشدید تنش‌ها؛ هشدارها و آماده‌باش نظامی
هم‌زمان، خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ایرانی گزارش داد که رهبر جمهوری اسلامی، نیروهای مسلح کشور را به حالت آماده‌باش درآورده و به کشورهای میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا از جمله عراق، قطر و امارات هشدار داده که هرگونه همکاری با حمله احتمالی ایالات متحده، با پاسخ شدید ایران مواجه خواهد شد.
در واکنش به گزارش رویترز، وزارت خارجه ایران اعلام کرد که «آمادگی دفاعی، جزئی از اقتدار ملی است» و هشدارها به کشورهای منطقه در چارچوب «دفاع از امنیت ملی» انجام می‌شود.
موضع دیگر کشورها؛ نگرانی فرانسه، تحرک دیپلماتیک روسیه و چین
در پی اعلام آغاز مذاکرات، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در سفر به قاهره بار دیگر نسبت به برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرد و خواستار تلاش برای رسیدن به راه‌حلی دیپلماتیک شد. او تأکید کرد که فرانسه به همراه متحدان خود در تلاش است برنامه هسته‌ای تهران را محدود کرده و هم‌زمان به موضوعات منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نیز بپردازد.
همچنین روسیه اعلام کرد که با مشارکت چین و ایران، نشستی کارشناسی در مسکو برای بررسی تحولات اخیر برگزار خواهد کرد. کرملین نیز از آمادگی برای کمک به کاهش تنش‌ها میان تهران و واشینگتن خبر داده است.
اختلاف نظر در واشینگتن؛ هشدارها درباره ورود به درگیری نظامی
در همین حال، تاکر کارلسون، تحلیل‌گر محافظه‌کار آمریکایی و از حامیان ترامپ، با انتشار پیامی هشدار داد: «اکنون بدترین زمان ممکن برای درگیری نظامی با ایران است. ما توان تحمل چنین جنگی را نداریم و ورود به آن فاجعه‌بار خواهد بود.»
کارلسون افزود: «ما به‌دلیل فشار نئوکان‌ها بیش از هر زمان به درگیری نزدیک شده‌ایم. این تصمیم به معنای خودکشی سیاسی است.»
موضع ایران؛ مذاکره آری، تسلیم نه
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، نیز در واکنش به تحولات اخیر در دیدار با نمایندگان احزاب گفت: «ما به اصل مذاکره اعتقاد داریم اما نه از موضع ضعف. دنبال جنگ یا بمب هسته‌ای نیستیم، اما مذاکره‌ای که با فشار و تهدید همراه باشد، پذیرفتنی نیست.»
او افزود: «ما بارها اعلام کرده‌ایم که برنامه هسته‌ای‌مان صلح‌آمیز است. اما چگونه باید به دنیا ثابت کنیم، وقتی در مقابل ما فقط تحریم و تهدید وجود دارد؟»
چشم‌انداز مبهم
در شرایطی که تنش‌ها میان ایران و آمریکا بار دیگر بالا گرفته، تحلیلگران معتقدند مسیر پیش‌رو می‌تواند دو سرنوشت کاملاً متفاوت داشته باشد: از یک سو امکان بازگشت به مسیر دیپلماسی و از سوی دیگر، ورود به چرخه‌ای خطرناک از تنش و احتمالا درگیری نظامی.
