دانشمندان اعلام کردند که با تکیه بر داده‌های تازه‌ی تلسکوپ فضایی «جیمز وب»، به قوی‌ترین شواهد موجود از نشانه‌های زیستی در خارج از منظومه شمسی دست یافته‌اند. این شواهد به‌واسطه رصد سیاره‌ای به نام K2-18 b به‌دست آمده‌اند؛ سیاره‌ای که در فاصله ۱۲۴ سال نوری از زمین و در صورت فلکی لئو (شیر) قرار دارد.
کشف گازهایی که روی زمین تنها توسط موجودات زنده تولید می‌شوند
به گفته محققان، در جو این سیاره، آثار گازهای «دی‌متیل سولفید (DMS)» و «دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS)» شناسایی شده است. اهمیت این کشف در آن است که این گازها در زمین تنها از طریق فرایندهای بیولوژیکی تولید می‌شوند؛ عمدتاً از سوی حیات میکروبی دریایی مانند فیتوپلانکتون‌ها و جلبک‌ها.
هرچند این کشف به معنای تأیید قطعی وجود حیات در این سیاره نیست، اما به‌عنوان نشانه‌ای زیستی بسیار مهم تلقی می‌شود. محققان تأکید دارند که برای اثبات نهایی، مشاهدات بیشتری لازم است و فعلاً باید با احتیاط به این نتایج نگاه کرد.
K2-18 b: دنیایی احتمالی با اقیانوس‌های زیست‌پذیر
سیاره K2-18 b حدود ۸.۶ برابر زمین جرم دارد و قطر آن ۲.۶ برابر سیاره ما است. این سیاره در ناحیه‌ای موسوم به «منطقهٔ قابل سکونت» در مدار یک ستاره کوتوله قرمز قرار دارد؛ منطقه‌ای که شرایط دمایی در آن می‌تواند امکان وجود آب مایع بر سطح سیاره را فراهم کند. دانشمندان این نوع سیارات را «جهان‌های هیدرو-اقیانوسی» می‌نامند؛ دنیایی با اقیانوس‌های غنی از آب و جوی متشکل از هیدروژن، که محیطی مناسب برای رشد حیات میکروبی فراهم می‌کند.
آغاز عصر اخترزیست‌شناسی رصدی
دکتر نیکو مادوسودان، اخترفیزیکدان از دانشگاه کمبریج و نویسنده اصلی این پژوهش که در مجله معتبر Astrophysical Journal Letters منتشر شده، این کشف را لحظه‌ای تحول‌ساز در مطالعات کیهانی توصیف کرده است. او گفت:
«ما اکنون وارد عصر اخترزیست‌شناسی رصدی شده‌ایم. کشفیات تازه نشان می‌دهد که با امکانات موجود، می‌توان نشانه‌های حیات را در سیارات فراخورشیدی قابل سکونت شناسایی کرد.»
پیش‌تر در مشاهدات اولیه تلسکوپ «جیمز وب»، که در سال ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شد، نشانه‌هایی از متان و دی‌اکسید کربن نیز در جو همین سیاره شناسایی شده بود. این نخستین بار بود که مولکول‌های کربنی در یک سیاره خارج از منظومه شمسی شناسایی می‌شدند.
آیا پای حیات هوشمند در میان است؟
در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال وجود موجودات چندسلولی یا حتی هوشمند در K2-18 b وجود دارد، دکتر مادوسودان گفت:
«در این مرحله نمی‌توانیم با قطعیت سخن بگوییم. تمام شواهد کنونی به احتمال وجود حیات میکروبی ساده اشاره دارند؛ احتمالاً شبیه آنچه در اعماق اقیانوس‌های زمین وجود دارد.»
آینده پژوهش‌ها: احتیاط در عین هیجان
در حالی که بسیاری از رسانه‌ها و نهادهای علمی این کشف را یک جهش بزرگ در مسیر جستجوی حیات خارج از زمین می‌دانند، محققان یادآور می‌شوند که همچنان باید سناریوهای دیگر را نیز بررسی کرد و با انجام مشاهدات بیشتر، به تأیید قطعی این یافته‌ها نزدیک شد.
گزارش امروز نه تنها نشان‌دهنده پیشرفت فناوری‌های فضایی و توانمندی تلسکوپ جیمز وب است، بلکه چشم‌اندازی تازه به روی سؤالی گشوده که سال‌هاست ذهن بشر را به خود مشغول کرده:
آیا ما در این جهان تنها هستیم؟
