با افزایش نگرانی‌ها درباره تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان و جسم کودکان، چند کشور اروپایی خواستار اقدام فوری اتحادیه اروپا برای محدودسازی دسترسی افراد خردسال به پلتفرم‌های دیجیتال شده‌اند. یونان، با حمایت فرانسه و اسپانیا، پیشگام طرحی است که خواهان تدوین راهبردی جامع برای کل اتحادیه اروپا در این زمینه است؛ طرحی که به شواهد فزاینده‌ای از ارتباط میان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان استناد می‌کند.
روز جمعه، وزرای دیجیتال اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ گردهم آمدند تا طرح تعیین «سن بلوغ دیجیتال» را بررسی کنند؛ سنی که پایین‌تر از آن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی منوط به رضایت والدین خواهد بود.
فرانسه، یونان و دانمارک خواهان تعیین حداقل سن ۱۵ سال هستند و اسپانیا نیز پیشنهاد افزایش آن به ۱۶ سال را مطرح کرده است؛ الگویی که پیش‌تر در استرالیا تصویب شده و در کشورهای نروژ و نیوزیلند نیز در دست بررسی است. با این حال، به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی و چالش‌های اجرایی، هنوز اجماع کلی در سطح اتحادیه برای اعمال چنین محدودیتی حاصل نشده است.
اما به نظر می‌رسد اراده برای پیشبرد این مسیر در حال شکل‌گیری است. «کارولین استیج اولسن»، وزیر دیجیتال دانمارک، در پایان این نشست گفت: «ما این موضوع را با جدیت پیگیری خواهیم کرد.»
اپلیکیشن راستی‌آزمایی سنی در راه است
کمیسیون اروپا قصد دارد ماه آینده از ابزار جدیدی برای راستی‌آزمایی سن کاربران رونمایی کند؛ ابزاری که هدف آن جلوگیری از دور زدن قوانین موجود توسط کودکان از طریق وارد کردن تاریخ تولد جعلی است.
«هنا ویرکونن»، مسئول عالی سیاست دیجیتال اتحادیه اروپا، با تأیید دشواری‌های فنی و فرهنگی اجرای چنین برنامه‌ای در میان ۲۷ کشور عضو، بر ضرورت اقدام فوری تأکید کرد. «کلارا شاپاز»، وزیر دیجیتال فرانسه نیز این اقدام را «گامی بسیار مهم» توصیف کرد و گفت: «اگر همه کشورهای اروپایی بپذیرند که این وضعیت باید متوقف شود، دیگر کودکان زیر ۱۳ سال به‌هیچ‌وجه به این پلتفرم‌ها دسترسی نخواهند داشت.»
اتحادیه اروپا ماه گذشته دستورالعمل‌هایی غیرالزام‌آور برای محافظت از کودکان منتشر کرد که شامل تنظیم حساب‌های کاربری کودکان به‌صورت پیش‌فرض روی حالت خصوصی، و تسهیل ابزارهای بلاک یا قطع ارتباط با کاربران مزاحم است. این دستورالعمل‌ها پس از پایان دوره مشورت عمومی در ماه جاری نهایی خواهند شد.
فرانسه پیشگام است، اما با موانع مواجه شده
فرانسه قانونی تصویب کرده که طبق آن، برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی توسط افراد زیر ۱۵ سال، رضایت والدین الزامی است. با این حال، اجرای این قانون نیازمند تأیید نهایی اتحادیه اروپا است.
در حوزه محتوای بزرگسال نیز فرانسه به‌طور تدریجی الزام تأیید سن برای دسترسی کاربران به وب‌سایت‌های غیراخلاقی را اجرا کرده است. در اعتراض به این قانون، سه پلتفرم بزرگ طی هفته گذشته فعالیت خود را در فرانسه متوقف کردند. از سوی دیگر، تیک‌تاک نیز تحت فشار دولت فرانسه، هشتگ #SkinnyTok را که مروج لاغری مفرط بود، حذف کرد.
اعتراض به الگوریتم‌های پنهان
کشورهایی نظیر فرانسه، یونان، اسپانیا، قبرس و اسلوونی هشدار داده‌اند که طراحی الگوریتمی پلتفرم‌ها باعث افزایش محتوای اعتیادآور و مضر برای کودکان شده و در نهایت به آسیب‌های روانی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش توانایی برقراری ارتباط منجر می‌شود.
در طرح مشترک این کشورها، خواستار ایجاد یک اپلیکیشن کنترل والدین با قابلیت راستی‌آزمایی سنی و محدودسازی دسترسی کودکان به برخی اپ‌ها شده‌اند؛ به‌نحوی که این ابزار به‌صورت پیش‌فرض در گوشی‌ها و تبلت‌ها تعبیه شود.
به باور طراحان این برنامه، چنین اصلاحاتی برای محافظت از سلامت روان و اجتماعی کودکان و پیشگیری از اعتیاد دیجیتال حیاتی است.
بررسی رسمی عملکرد غول‌های فناوری
هم‌زمان با این تلاش‌ها، اتحادیه اروپا در حال اجرای قانون جامع «خدمات دیجیتال» (DSA) برای نظارت و الزام شرکت‌های فناوری به مسئولیت‌پذیری در برابر محتوای مضر است. شرکت‌های متا (فیسبوک و اینستاگرام) و تیک‌تاک تحت تحقیقات رسمی قرار دارند تا مشخص شود آیا اقدامات کافی برای حفاظت از کودکان انجام داده‌اند یا خیر.
در اقدامی موازی، اتحادیه اروپا هفته گذشته تحقیقاتی را علیه چهار وب‌سایت بزرگ محتوای غیراخلاقی آغاز کرد که به احتمال قوی نتوانسته‌اند از دسترسی کودکان به این محتوا جلوگیری کنند.
با ادامه روند سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا در حوزه ایمنی کودکان در فضای مجازی، فشارها بر شرکت‌های فناوری برای تغییر سیاست‌ها و الگوریتم‌های خود بیش از پیش افزایش یافته است.
