“سردبیر: شاپور –ت”
در روزهایی که منطقه خاورمیانه بار دیگر به خط بحران بازگشته، گزارش‌هایی از آغاز تخلیه تدریجی سفارت آمریکا در بغداد، هشدار به شهروندان آمریکایی در بحرین، و تحرکات مشکوک در پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در منطقه منتشر شده است. به‌صورت هم‌زمان، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای نخستین‌بار از کاهش اعتماد خود به احتمال توافق هسته‌ای با ایران سخن گفته و تلویحاً ادعا کرده که جمهوری اسلامی به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای است.
این مجموعه تحولات، در کنار افزایش ذخایر اورانیوم با غنای بالا در ایران، به نگرانی‌ها از بروز درگیری مستقیم یا “ضربه پیش‌دستانه” دامن زده است.
تخلیه آرام ولی معنادار
براساس گزارش منابع امنیتی و دیپلماتیک، ایالات متحده طی هفته جاری دستور کاهش سطح کارکنان در سفارت خود در بغداد را صادر کرده است. همچنین گزارش‌هایی از آمادگی برای خروج شهروندان آمریکایی از بحرین، مقر ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا، به گوش می‌رسد.
به گفته منابع منطقه‌ای، تحرکات غیرعادی در پایگاه‌های آمریکایی در عین‌الاسد، قطر، و کویت نیز مشاهده شده است. مقامات پنتاگون هنوز موضع رسمی درباره این تحولات اعلام نکرده‌اند، اما سابقه رفتاری ایالات متحده نشان می‌دهد که این سطح از آماده‌باش معمولاً در آستانه تحولات شدید امنیتی انجام می‌شود.
شکست در مسیر دیپلماسی؟
دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه منتشر شد، با لحنی بی‌سابقه گفت:
«نمی‌دانم بتوانم ایرانی‌ها را قانع کنم که برنامه هسته‌ای‌شان را تعطیل کنند. قبلاً این‌طور فکر می‌کردم، اما حالا کمتر اطمینان دارم… ایرانی‌ها فقط وقت‌کشی می‌کنند.»
این اولین‌بار است که ترامپ مستقیماً به شکست قریب‌الوقوع دیپلماسی با ایران اذعان می‌کند. این در حالی است که تا همین چند هفته پیش، کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا تأکید داشتند که “توافق در دسترس” است.
هم‌زمان، جمهوری اسلامی و آمریکا در تفسیر زمان و مکان برگزاری دور ششم مذاکرات نیز دچار تناقض‌اند: آمریکا از روز پنجشنبه ۲۲ خرداد سخن گفته، در حالی‌که تهران روز یکشنبه ۲۵ خرداد را اعلام کرده است.
فکت: جهش نگران‌کننده در ذخایر اورانیوم ایران
طبق آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۲۸ اردیبهشت، ایران بیش از ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم با غنای تا ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ افزایشی ۵۰ درصدی نسبت به گزارش قبلی در فوریه. این میزان، به‌گفته کارشناسان، فاصله زمانی برای رسیدن به “سطح تسلیحاتی” اورانیوم را به کمتر از ۱۰ روز کاهش داده است.
هرچند جمهوری اسلامی همچنان مدعی است که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، اما کارشناسان غربی و اسرائیلی هشدار داده‌اند که ترکیب این سطح از غنی‌سازی، با عدم شفافیت و فعالیت‌های موازی، نشانه‌ای از رویکرد تسلیحاتی بالقوه ایران است.
روسیه و سناریوی “خروج اورانیوم”
هم‌زمان با وخامت اوضاع، روسیه پیشنهاد داده که برای کاهش تنش‌ها، اورانیوم با غنای بالا از ایران خارج شود و به سوخت راکتوری تبدیل گردد. «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه، اعلام کرده که مسکو آمادگی دارد این فرآیند را تسهیل کند، هرچند هنوز مشخص نیست سوخت تولیدشده مجدداً به ایران بازگردانده خواهد شد یا نه.
تهدیدهای متقابل؛ سخن از حمله
در حالی‌که ترامپ می‌گوید اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، چه با توافق چه بدون آن، امیر نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی، هشدار داده:
«تمام پایگاه‌های آمریکا در منطقه در تیررس ماست و بدون ملاحظه، هدف قرار خواهند گرفت.»
این تهدید به‌طور خاص، متوجه پایگاه‌های آمریکا در قطر، بحرین، و امارات است؛ مناطقی که در صورت بروز جنگ، بلافاصله درگیر خواهند شد.
جمع‌بندی تحلیلی
مجموعه تحولات اخیر – از خروج احتمالی دیپلمات‌ها تا توقف مذاکرات و پر شدن انبارهای اورانیوم – نشان‌دهنده افزایش احتمال برخورد نظامی یا ضربه پیش‌گیرانه اسرائیل یا آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران است.
در حالی‌که واشینگتن از موضع «دیپلماسی با تهدید» حرکت کرده به سمت «بازدارندگی نظامی»، تهران نیز با مانور قدرت، سیگنال روشنی از عدم عقب‌نشینی فرستاده است.
خاورمیانه در آستانه تابستان ۲۰۲۵، یک‌بار دیگر در لبه پرتگاه تقابل مستقیم قرار دارد — و این‌بار، شاید گزینه نظامی بیش از همیشه روی میز باشد.
