غلامرضا قاسمیان، روحانی شناخته‌شده و از چهره‌های سابق نزدیک به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در جریان مراسم حج تمتع در عربستان سعودی بازداشت شد؛ موضوعی که بلافاصله واکنش‌های رسمی و غیررسمی متعددی را در ایران برانگیخت.
طبق گزارش خبرگزاری مهر، این واعظ اصولگرا در میانه مناسک حج، از سوی پلیس عربستان بازداشت شده است. هرچند تاکنون دلیل رسمی برای این اقدام از سوی مقامات سعودی اعلام نشده، اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که بازداشت او با انتشار ویدئویی جنجالی از سخنرانی‌اش در ایام حج ارتباط دارد؛ ویدئویی که در آن، قاسمیان به‌شدت از اصلاحات اجتماعی عربستان انتقاد کرده و مکه و مدینه را با کنایه به “تنظیمات کارخانه بنی‌امیه” تشبیه کرده بود.
انتقاد تند از عربستان، بهای سنگین در حج
در ویدئویی که به‌تازگی از او منتشر شده، قاسمیان با لحنی تند خطاب به مخاطبان خود می‌گوید: «دیگر لازم نیست برای قمارخانه و مراکز فحشا به آنتالیا بروید، همین مکه و مدینه کافی‌ست!». او در ادامه به محدودیت‌های دینی و سیاسی اعمال‌شده در عربستان سعودی اشاره کرده و مدعی شده بود که حتی اجازه درک مفاهیم حج به زائران داده نمی‌شود.
این اظهارات به‌سرعت در فضای مجازی دست‌به‌دست شد و برخی تحلیل‌گران احتمال دادند همین اظهارات دلیل اصلی بازداشت او از سوی نیروهای امنیتی عربستان بوده باشد.
واکنش‌های رسمی تهران: از تأیید بازداشت تا فاصله‌گذاری با سخنان قاسمیان
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه جمهوری اسلامی، با تأیید بازداشت قاسمیان، آن را «غیرقانونی و غیرموجه» خواند و اعلام کرد که موضوع از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله وزارت خارجه پیگیری خواهد شد. با این حال، او در ادامه تأکید کرد که مواضع اعلام‌شده از سوی قاسمیان مورد تأیید قوه قضائیه نیست و آن را دیدگاه شخصی وی دانست.
در همین حال، علیرضا عنایتی، سفیر ایران در عربستان سعودی، بدون اشاره مستقیم به نام قاسمیان، از حجاج ایرانی خواست تا به حرمت حرمین شریفین و قوانین کشور میزبان احترام بگذارند. او تصریح کرد که هیچ رفتار یا سخن توهین‌آمیزی در این محیط مذهبی قابل قبول نیست.
همچنین مجید رضاپناه، رئیس اداره حمایت‌های کنسولی وزارت خارجه، از چند نوبت ملاقات نمایندگان ایران با قاسمیان در جده خبر داد و اعلام کرد که یادداشت رسمی درخواست آزادی این روحانی نیز به طرف سعودی ارائه شده است.
از بیت خامنه ای تا حاشیه‌های چندهمسری
غلامرضا قاسمیان از روحانیون اصولگرای پرحاشیه‌ای‌ست که مسیر پرنوسانی در ساختار سیاسی و مذهبی جمهوری اسلامی پیموده است. او پیش‌تر در جلسات مذهبی بیت رهبری به وعظ می‌پرداخت و حتی ادعا کرده بود که در حضور خامنه‌ای آواز خوانده و مورد تمجید قرار گرفته است.
وی همچنین مدیر حوزه علمیه مشکات و مؤسس قرارگاه جهادی امام رضا بود؛ مجموعه‌ای که عمدتاً در مناطق محروم به فعالیت‌های اجتماعی و ترویج ازدواج (از جمله چندهمسری) می‌پرداخت. قاسمیان در مصاحبه‌ای با صداوسیمای جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که با لباس مبدل به میان زنان خیابانی می‌رود تا آن‌ها را حمایت کند، موضوعی که خود محل بحث و انتقاد بسیاری شده بود.
قاسمیان که زمانی به «بلبل قالیباف» شهرت یافته بود، به‌تدریج از حلقه قالیباف فاصله گرفت و در سال‌های اخیر به جریان نزدیک به سعید جلیلی، از چهره‌های رادیکال اصولگرا، گرایش پیدا کرد.
نظارت سعودی‌ها بر زائران با هوش مصنوعی
موضوع نظارت بر رفتار و گفتار زائران ایرانی توسط دولت عربستان، مسئله‌ای‌ست که پیش‌تر نیز توسط مقامات ایرانی مطرح شده بود. عبدالفتاح نواب، نماینده رهبر در سازمان حج و زیارت، اسفند سال گذشته گفته بود که مقامات سعودی با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، فعالیت زائران را در شبکه‌های اجتماعی زیر نظر دارند و در صورت انتشار مطالبی که خلاف سیاست‌های ریاض تلقی شود، با آن‌ها برخورد می‌شود.
آینده نامعلوم یک روحانی! جنجالی
با وجود پیگیری‌های دیپلماتیک و حقوقی، هنوز چشم‌انداز روشنی از سرنوشت غلامرضا قاسمیان در دست نیست. هرچند برخی در ایران از بازداشت او به‌عنوان نقض حقوق زائران مذهبی یاد می‌کنند، برخی دیگر این اتفاق را زنگ خطری برای چهره‌های داخلی می‌دانند که فعالیت‌هایشان در بسترهای داخلی، ممکن است در خارج از مرزها تبعات متفاوتی به دنبال داشته باشد.
