در حالی‌که ایران و پاکستان روند اخراج مهاجران افغان را در ماه‌های اخیر با شدت بیشتری دنبال کرده‌اند، گزارش تازه‌ای از دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان نشان می‌دهد بسیاری از بازگشت‌کنندگان نه تنها امنیت ندارند، بلکه با شکنجه، تهدید و تعقیب از سوی طالبان روبرو هستند.
بر اساس این گزارش که روز پنج‌شنبه دوم مرداد منتشر شد، گروه طالبان شماری از شهروندان افغان که از کشورهای همسایه به اجبار بازگردانده شده‌اند را به‌دلیل جنسیت، پیشینه سیاسی، همکاری با نهادهای پیشین و یا هویت جنسی‌شان مورد بازداشت، خشونت فیزیکی، شکنجه و تهدید قرار داده است.
دفتر سازمان ملل تاکید کرده است که این برخوردها نقض آشکار حقوق بشر بوده و در بسیاری موارد منجر به ناپدید شدن، فرار یا خانه‌نشینی اجباری افراد شده است.
شکنجه با کابل و شبیه‌سازی اعدام
در یکی از موارد مستندشده، یک مقام سابق دولتی افغانستان پس از بازگشت در سال ۲۰۲۳، بازداشت و تحت شکنجه‌های شدید از جمله ضرب‌وشتم با کابل و تجربه‌ی «غرق مصنوعی» و اعدام ساختگی قرار گرفته است.
در نمونه‌ای دیگر، یک فرد غیر دوجنسیتی (Non-binary) اعلام کرده که پس از بازگشت مورد ضرب‌وشتم شدید قرار گرفته و با قنداق تفنگ مورد حمله نیروهای طالبان قرار گرفته است.
هشدار نهادهای بین‌المللی درباره خطر بازگرداندن مهاجران
ولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل با اشاره به وضعیت مهاجران اخراجی هشدار داد: «هیچ‌کس نباید به کشوری بازگردانده شود که در آن به‌خاطر هویت یا گذشته‌اش در معرض تهدید، شکنجه یا آزار قرار گیرد. این وضعیت برای زنان و دختران افغان حتی شدیدتر است.»
گزارش‌ها حاکی است طالبان همچنان به سرکوب شدید حقوق زنان ادامه می‌دهد؛ از جمله ممنوعیت تحصیل دختران بالاتر از کلاس ششم، منع اشتغال زنان و محدودسازی شدید حضور آنان در فضای عمومی.
واکنش طالبان؛ انکار، تطهیر و درخواست کمک مالی
در واکنش به گزارش سازمان ملل، مقام‌های طالبان تمامی اتهامات مربوط به شکنجه، تهدید و بازداشت‌های خودسرانه را رد کرده و مدعی شده‌اند که به بازگشت‌کنندگان خدماتی همچون اسکان، مدارک هویتی، حمل‌ونقل و حمایت‌های حقوقی ارائه می‌شود.
با این حال، این گروه از سازمان ملل خواسته تا مانع از اخراج اجباری افغان‌ها توسط کشورهای همسایه شود و در تامین نیازهای اولیه مانند غذا، دارو، سرپناه و آموزش به بازگشت‌کنندگان کمک کند.
اخراج میلیونی مهاجران از ایران؛ بدون توجه به وضعیت آسیب‌پذیران
مای ساتو، نماینده ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران نیز با اشاره به موج گسترده بازگرداندن مهاجران افغان از ایران گفت: «بیش از ۱.۵ میلیون نفر در سال جاری از سوی ایران اخراج شده‌اند، و حتی برخی دارای مدارک قانونی نیز مشمول اخراج اجباری شده‌اند.»
او تأکید کرد که این اقدام نه‌تنها ناقض قوانین بین‌المللی است، بلکه جان زنان، کودکان و اقلیت‌های قومی و جنسی را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد.
