در پنجمین روز از آتشبس شکننده میان ایران و اسرائیل، آسمان بخشهای غربی و مرکزی ایران بار دیگر به روی پروازهای عبوری بینالمللی گشوده شد؛ تصمیمی که پس از روزها انسداد هوایی ناشی از حملات شدید اسرائیل اتخاذ شد. حریم هوایی ایران، از نخستین ساعات بامداد ۲۳ خرداد که جنگندههای اسرائیلی حملاتی بیسابقه به تهران و دیگر نقاط کلیدی کشور انجام دادند، بهطور کامل برای پروازهای غیرنظامی بسته شده بود.
در جریان این حملات، تحلیلگران غربی و حتی منابع رسمی اسرائیل از تسلط موقت ارتش این کشور بر آسمان ایران سخن گفتند؛ اتفاقی که ابعاد راهبردی جنگ ۱۲ روزه را بیش از پیش برجسته کرد. با بازگشایی جزئی حریم هوایی، نشانههایی از آرامش بازگشته، اما پرسشها درباره وضعیت داخلی و منطقهای جمهوریاسلامی همچنان بیپاسخ ماندهاند.
در همین زمینه، تایمز اسرائیل با انتشار گزارشی تحلیلی در هفتم تیر، تأکید کرد که حملات موشکی جمهوریاسلامی نتوانست مانعی بر سر راه عملیات نظامی اسرائیل ایجاد کند. این رسانه ضعف تهران در هماهنگی با نیروهای نیابتیاش در منطقه را عامل اصلی ناکامی خامنهای دانسته و مینویسد: «۱۲ روز جنگ، ناکارآمدی ماشین جنگی جمهوریاسلامی را نهتنها در عمل، بلکه در چشم متحدانش نیز عیان کرد.»
در تحلیل دیگری از یدیعوت آحرونوت، راز زیمت، پژوهشگر برجسته مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، به این نکته اشاره دارد که «سه ستون قدرت راهبردی جمهوری اسلامی — نیروهای نیابتی، توانمندیهای موشکی، و برنامه هستهای — اکنون هرکدام در معرض بازنگری جدی قرار گرفتهاند.»
این در حالی است که عدم حمایت نظامی علنی از سوی روسیه در این درگیری، بیاعتمادیها میان تهران و مسکو را تشدید کرده است. از سوی دیگر، نگاه تهران بیش از پیش به سمت پکن چرخیده، چراکه چین میتواند همچنان شریان اقتصادی و صنعتی آسیبدیده جمهوری اسلامی را به حیات مصنوعی خود متصل نگه دارد.
از زاویهای دیگر، گزارشهایی از آی۲۴ اسرائیل حکایت از ادامه مذاکرات محرمانه اسرائیل و سوریه دارد. اگرچه جزئیات این گفتگوها هنوز روشن نیست، اما گمانهزنیها حاکی از آناند که امکان دستیابی به توافق صلح میان دو کشور تا پایان سال ۲۰۲۵ بعید نیست — توافقی که بدون شک محور ایران در منطقه را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد.
در چنین فضایی، روزنامه اقتصادی گلوبز نیز از تسریع فروپاشی محور منطقهای جمهوریاسلامی سخن گفته و تأکید دارد که شرایط جدید منطقهای میتواند به شکلگیری توافقات سیاسی تازه منجر شود. از دید این رسانه، تلآویو اکنون فرصت بیسابقهای برای گسترش پیمانهای ابراهیم یافته است — هدفی که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در پیام اخیر خود بار دیگر بر آن تأکید کرد.
آسمان ایران شاید دوباره باز شده باشد، اما افق سیاست خارجی تهران همچنان در ابرهای تیره و ابهام غرق است. با هر گشایشی در زمین یا آسمان، نگاهها بهسوی تحولی بنیادین در رفتار راهبردی جمهوری اسلامی خیره مانده — تحولی که اگر صورت نگیرد، ممکن است نهتنها در آسمان، که در زمین نیز به قیمت از دست رفتن بیشتر نفوذ منطقهای تمام شود.